Schuldbelijdenis in Hong Kong

We waren van 6 tot 8 juni in een vier-landen-verzoeningsconferentie in Leipzig (ook bijzonder, maar daarover in de volgende brief). De hoofdspreker, David Demian uit Canada, vertelde dat er in juli in Hong Kong ook een verzoeningsconferentie zou plaatsvinden, met twintigduizend (van de miljoenen) christenen van de huiskerken in China. Deze hopen vurig dat er een Europese delegatie zal zijn die de schuld en de schande wil erkennen van de opium-importen in China in de 19de eeuw. Nederland zou ook een rol hebben gespeeld. Demian daagde ons uit namens Nederland te komen.

De verzoeningsreis heeft plaatsgevonden in 2013

Door Pieter en Helene Bos

Onze eerste reactie was er een van verbazing: “Is Nederland ook hier bij betrokken geweest?” We hebben in de afgelopen jaren regelmatig meegemaakt dat buitenlanders iets negatiefs over ons land hebben onthouden dat dan niet in onze geschiedenisboekjes te vinden is. Het is alsof je een ui afpelt: na de ene laag komt de volgende.

Thuis gekomen begonnen we te studeren en dank zij Google waren we woensdagavond er aan toe om serieus te bidden: “Heer, we kunnen nauwelijks bevatten hoe slecht het is wat de Hollanders daar gedaan hebben, maar moeten we daar nu ook echt naar toe?”

De VOC weer

Aan het eind van de 16^de eeuw gingen tal van Hollandse schepen, elk voor eigen ‘compagnie’, op verkenning naar het Verre Oosten. Ook de Spanjaarden en Engelsen deden dat; de Portugezen waren er al. De Republiek heeft toen met veel moeite, visionair en uit winstbejag, de Verenigde Oostindische Compagnie, VOC, opgericht, een soort semi-overheidsmultinational (de eerste in de geschiedenis, 1602).

Deze VOC was er niet voor kolonisatie maar voor de handel en deed alles om een handelsmonopolie in ZO Azië op te bouwen. Daarbij pasten ze corruptie, handelsoorlogen, moord en uitbuiting toe. Een voorbeeld: Sri Lanka werd veroverd op de Portugezen. De bevolking, die inmiddels was bekeerd tot het christendom (volgens Rome), kreeg te horen: ‘Alleen handel met ons en bekeren tot het protestantisme of je wordt gedood’.

We ontdekten ook nog iets nieuws over de VOC. De VOC bemerkte dat het in Europa importeren van Aziatische producten, met name specerijen, eigenlijk niet zo veel opbracht omdat de Aziaten niet echt geïnteresseerd waren in Europese producten. Maar ze merkten ook dat met regionale handel, handel tussen de alle havens tussen Bombay en Manilla, juist heel veel te verdienen was.

Het waren de Hollanders die in die tijd de kooplui van het Oosten werden en nieuwe handelsroutes exploreerden en daar dan ook handelsmonopolies vestigden. En hadden de Aziaten geen belangstelling voor Europese valuta? Geen nood; de VOC gebruikte Indiase zijde en opium als betaalmiddel. Zo kwam Indiase opium, via de bewerkingsfabriek in Batavia, terecht in Formosa, de poort tot China.

Het kwaad van Opium

De `melk` uit de papaverknop wordt verwerkt tot de opiumpoeder die gesnoven wordt. Het middel en het effect was al eeuwen bekend als geneesmiddel en als drug voor de rijken.

Halverwege de 17^de eeuw kwamen de Hollanders op het idee om de poeder te vermengen met tabak en het dan via een pijp te snuiven. Dat was veel goedkoper. Het maakte het verdovingsmiddel opeens tot drug voor de armen; een enorme markt lag open! Een vreselijke ontwikkeling. Bovendien bleek deze vorm van gebruik ook veel verslavender; een stabiele en groeiende markt lag open! Een nog vreselijker ontwikkeling.

Zo leidde een eenvoudige ‘vondst’ tot een enorme economische ontwikkeling EN tot een enorm toenemende verslaving in heel ZO-Azië. Dat was het Nederlandse aandeel.

Het monopolie dat de VOC in haar tijd instelde werd aan alle kanten omzeild, merkwaardig genoeg vooral door de kapiteins en zeelieden van de VOC zelf. Corruptie en verslaving woekerden hand in hand. (We vragen ons af of deze praktijken van de VOC een wortel is van de drugsverslaving in ons land in onze tijd en van de tolerantie’ ten aanzien van de de coffee-shops.)

Toen mid-18^de eeuw de Hollandse invloed afnam, en de Engelsen de overhand kregen, verzekerden zij zich van een vaste afzetmarkt voor hun Indiase opium in China. Tot ongenoegen van de keizer. Om de massale verslaving onder zijn onderdanen te stoppen liet hij een grote lading opium vernietigen. De Engelse vloot greep in om de handelsbelangen te verdedigen. Er volgden twee oorlogen, de ‘Opium-oorlogen’, 1839–‘42 en 1856–‘60.

Maar Engeland

Door zendelingen van de toen nog jonge China Inland Mission (de huidige Overseas Missionary Fellowship, in Nederland OZG) kwam er in die tijd in Engeland protest op gang, en door hun liefde voor het Chinese volk en hun geweldige vasthoudendheid is, in de loop van 60 jaar(!) het beleid in Engeland totaal om gegaan en kwam er een eind aan het mensonterend verdienen aan enorme opium exporten. Tegelijkertijd is in die tijd ook de keizerlijke regering van China tot daadkracht gekomen. Zo is deze vreselijke bedreiging van China in principe het hoofd geboden. Dat was inmiddels begin 20^ste eeuw.

Nu Nederland nog

Pieter had een uitvoerig telefoongesprek met de directeur van OZG-Nederland. Deze vertelde dat de OMF door deze houding in China, zelfs door de Culturele Revolutie heen, een goede naam heeft bij de Chinese overheid.

Toch is bij velen in China de suggestie blijven hangen: Westerlingen zijn slecht en hun godsdienst ook. Het is een duidelijke barrière in de evangelieverkondiging. Daarom hebben huiskerkleiders met klem de wens uitgesproken dat vertegenwoordigers uit Europa het kwaad van de opium-importen publiek belijden. Ze hopen dat dat zal gebeuren in de grote conferentie begin juli.

Vanwege het Hollandse aandeel in die geschiedenis hebben we, biddend, besloten van 2-6 juli naar hun conferentie te gaan. Willen jullie voor ons bidden?